HAYATI
Ailesi
Kafkasyalı Karaçay asıllı annesi, Kırım'ın seçkin soylu ailelerinden Karaşay ailesine mensuptu. Babası, Türkçe'ye Kırım tarihi ve Tatarlar üzerine eserler çevirmiş bir uçak mühendisi olan Kemal Ortaylı ise Kırım doğumlu bir isimdi. Şefika Ortaylı, Stalingrad'da Rus Dili ve Edebiyatı okumuş, ardından Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı Bölümünde yıllarca öğretim üyeliği yapmış bir akademisyendi.
Aile, Türkçe, Almanca ve Rusça'nın konuşulduğu çok dilli bir ev ortamında yetişmişti. Profesyonel hayatları boyunca Türk kültürü, tarihi ve diline büyük katkılarda bulunmuşlardı. Şefika Ortaylı'nın ailesinde Enver, Emeldar ve Nuriye isimlerinde üç kardeşi bulunmaktaydı.
21 Mayıs 1947 tarihinde Avusturya'nın Bregenz şehrinde dünyaya gelen Şefika Ortaylı, henüz iki yaşındayken ailesiyle birlikte Türkiye'ye göç etti. İlk ve orta öğrenimini İstanbul Avusturya Lisesi'nde tamamladıktan sonra 1965 yılında Ankara Atatürk Lisesi'nden mezun oldu. Bu süre zarfında, kökleri ve kültürü arasında bir köprü olan ailesinin etkisiyle zengin bir entelektüel birikim edindi.
Akademik Kariyeri
İlber Ortaylı, 1970 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü'nden mezun oldu. Eğitim hayatında, alanlarında öne çıkmış isimlerden ders aldı. Şerif Mardin, Halil İnalcık, Mümtaz Soysal, Seha Meray ve İlhan Tekeli gibi önemli akademisyenlerden etkilendi. Aynı dönemde sınıf arkadaşları arasında, Türk tarihine önemli katkılarda bulunan Zafer Toprak, Mehmet Ali Kılıçbay ve Ümit Arslan da yer almaktaydı.
Viyana Üniversitesi'nde Slav ve Doğu Avrupa dilleri üzerine eğitim gördükten sonra yüksek lisansını Chicago Üniversitesi'nde Halil İnalcık ile gerçekleştirdi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde "Tanzimat sonrası mahallî idareler" konulu teziyle 1974 yılında doktor unvanını aldı. Daha sonra "Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu" adlı çalışmasıyla 1979'da aynı fakültede doçent oldu.
1982 yılında üniversitelere uygulanan siyasi yaptırımlara karşı bir tepki olarak görevinden istifa etti. Bu süreçte çeşitli uluslararası şehirlerde dersler, seminerler ve konferanslar verdi. 1989'da Türkiye'ye döndü ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İdare Tarihi Anabilim Dalı Başkanlığı görevini üstlendi, aynı zamanda profesörlük unvanını aldı.
2002 yılında Galatasaray Üniversitesi'ne geçiş yaptı, ardından Bilkent Üniversitesi'nde konuk öğretim üyesi oldu. Şu anda Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve MEF Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde Türk Hukuk Tarihi derslerini vermektedir. 2005 yılında Topkapı Sarayı Müzesi Müdürü olarak atanmış, 2012 yılında emekli olmuş ve görevi Ayasofya Müzesi Müdürü Haluk Dursun'a devretmiştir.
Ortaylı, akademik kariyerinin yanı sıra çeşitli kuruluşlarda da görev almıştır. 2018 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bakanlık danışmanı olarak atanmıştır. Ayrıca, Uluslararası Osmanlı Etütleri Komitesi yönetim kurulu üyesi ve Avrupa İranoloji Cemiyeti ile Avusturya-Türk Bilimler Forumu üyesidir. İleri seviyede Almanca, Rusça, İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Farsça ve iyi seviyede Latince bilmektedir.
2004 yılında Tarih Vakfı ve Afet İnan ailesinin iş birliğiyle düzenlenen Afet İnan Tarih Araştırmaları Ödülü jürisinde yer almıştır. Ayrıca, 2009 yılında İzmir Kitap Fuarı'na katılmış ve Millî Saraylar Daire Başkanlığı tarafından düzenlenen uluslararası sempozyuma konuşmacı olarak katılmıştır. 2012 yılında Topkapı Sarayı Müzesi Müdürlüğü görevinden emekli olmuştur. Şu anda Galatasaray Üniversitesi senatosu üyesidir.
Aldığı ödüller
Prof. Dr. İlber Ortaylı, Osmanlı Tarihinde Aile adlı eseri ve 1970'li yıllardan itibaren tarih alanındaki etkileyici çalışmaları ile bilinir. Yayınladığı makale ve kitaplar, tarih biliminin geniş kitlelere ulaştırılması konusundaki çabaları, Türk insanına tarihi sevdirme çabaları, uluslararası alandaki etkinlikleri ve Türk tarihçiliğindeki önemli rolü nedeniyle 2001 Aydın Doğan Ödülü'ne layık görülmüştür.
2006'da İtalya'da düzenlenen Akdeniz Festivali'nde toplumsal ve kültürel tarih alanındaki "Avrupa ile Akdeniz arasında Lazio" ödülüne layık görülen Ortaylı, 2007'de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından Rus dilini ve kültürel mirası yayma çabaları nedeniyle Puşkin Madalyası ile ödüllendirilmiştir.
2017 yılında ise Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü ile onurlandırılmıştır. Bu ödüller, İlber Ortaylı'nın tarih alanındaki değerli katkıları ve kültürel mirasın yayılmasındaki öncü rolüne atfedilen birer takdir ifadesidir.